Je hond
belonen als hij een bevel goed opvolgt is een leuke
bezigheid. Sinds de ‘positieve’ opvoedingsmethoden
algemeen zijn aanvaard en ingeburgerd, wordt er nogal wat
beloond de laatste tijd. Maar kun je daarin ook fouten maken?
Het
gebruik van snoepjes
werkt heel snel en kost niet veel
moeite. Nochtans staat deze methode dikwijls ter discussie
bij de zogenaamde ‘echte’ kenners. Volgens sommigen zijn
snoepjes nodig en maken ze het aanleren gemakkelijker.
Volgens anderen zijn snoepjes totaal overbodig. Volgens nog
anderen maakt het gebruik van snoepjes de hond
voedselafhankelijk en zal hij het gevraagde alleen nog doen
als hij zin heeft in een snoepje. Je kan je dan ook terecht
afvragen hoe het nu toch mogelijk is dat er over dit
onderwerp zoveel uiteenlopende meningen bestaan?
Het
antwoord is simpel!
Een
hond met snoepjes belonen lijkt eenvoudig, maar is dat niet.
Er worden heel wat fouten gemaakt. Hondentrainers gaan niet
allemaal op dezelfde manier met snoepjes om.
Daarom is het belangrijk om het gebruik van snoepjes eens
onder de loep te nemen.
Als
je snoepjes en voedsel geeft aan je hond, dan kan het voedsel door de hond
worden geïnterpreteerd als lokmiddel (om ervoor te zorgen dat hij iets doet), als
omkoopmiddel (om hem op andere ideeën te brengen) of als beloning (om hem te
motiveren dit gedrag in de toekomst meer te vertonen). Als hondentrainers dit
onderscheid niet maken, dan wordt het beoogde resultaat soms niet verkregen.
Als lokmiddel
Lokken
is soms erg handig, bijvoorbeeld om je hond naar je toe te lokken. Hou een
snoepje voor zijn neus, beweeg het snoepje en de hond volgt. Of om de aandacht
van je hond te trekken: neem een snoepje en hou het voor je neus en
gegarandeerd zal je hond je bekijken. Na een paar herhalingen hoef je nog maar
lawaai te maken met de verpakking en je hond heeft aandacht voor je. Je kan
met voedsel ook gedrag uitlokken om nieuwe dingen aan te leren. Hou een
snoepje voor zijn neus, beweeg het snoepje omhoog en de hond gaat
‘zitten’. Hou een snoepje voor zijn neus, brengt het snoepje naar de vloer
en de hond gaat ‘liggen’.
Snoep
gebruiken als lokmiddel is ook erg handig om angsten of onzekerheden bij de
hond te overwinnen. Als een hond wordt geconfronteerd met bijvoorbeeld een
situatie, een voorwerp, een persoon, een agilitytoestel,dan kan lokken met
snoepjes een oplossing bieden. De hond is dan zo geconcentreerd op het voedsel
dat hij zijn angst even ‘vergeet’. Je kan lokken met voedsel ook gebruiken
als de hond onzeker is over wat er nu precies van hem wordt verlangt.
Als je een
jonge hond
duidelijk wilt maken dat je wilt dat hij zelf in de auto stapt, dan doe je dat
best niet met woorden, want die begrijpt hij niet. Hem lokken met een snoepje
klaart de klus in een paar seconden. Snoep en voedsel gebruiken als lokmiddel
is ook erg handig om de interesse van je hond in jou en in wat je doet te
ervoor dat jijzelf en wat jij doet aantrekkelijk wordt voor je hond. Een
lokmiddel is bijvoorbeeld ideaal om op zeer korte tijd het vertrouwen te
winnen en zelfs
de medewerking van een vreemde hond te verkrijgen/vergroten. Als je een
lokmiddel gebruikt, dan zorg je ervoor dat jijzelf en wat jij doet
aantrekkelijk wordt voor je hond.
Definitie van
een lokmiddel:
*
Een lokmiddel vergroot de mogelijkheid dat een bepaald gedrag zich zal
voordoen.
*
Het zorgt ervoor dat een bepaald gedrag zich kan voordoen, zodat het kan
worden beloond.
*
Een lokmiddel wordt aangewend op het moment dat de hond nog niets doet, d.w.z.
op het ogenblik dat je probeert hem iets te doen ondernemen.
Voorwaarden
waaraan moet woorden voldaan opdat je hond de aangeboden snoepjes als
‘lokmiddel’ ervaart:
* De snoepjes moeten worden aangeboden vóór het gedrag zich voordoet.
* De hond moet ze kunnen zien
vóór hij het gedrag vertoont.
*
Hij moet het lokmiddel van tevoren kennen.
Opgelet:
Een lokmiddel
zorgt er niet voor dat de hond zich beloond voelt of dat een bepaald gedrag
wordt versterkt. Snoepjes en voedsel hebben enkel de functie om een bepaald
gedrag uit te lokken, bijvoorbeeld om een hond door een buis te lokken bij het
aanleren van agilityoefeningen, of een hond lokken om een trap op te gaan enz.
Als
omkoopmiddel
Omkopen is
soms de gemakkelijkste oplossing voor een bepaalde situatie. Je kan daardoor
de hond iets laten doen dat hij eigenlijk niet graag wil. In plaats van je
hond intensief te trainen om op bevel ‘los’ te laten als hij weer eens een
stuk wasgoed uit de wasmand heeft gepikt, kan je proberen hem ‘om te
kopen’ en het in te ruilen voor een snoepje of voor voedsel.
Een
omkoopmiddel gaat meestal aan een bevel vooraf of wordt gelijktijdig met een
bevel gegeven. Als jij ‘dit’ doet, dat kan je ‘dat’ krijgen. Je houdt
bijvoorbeeld een koek voor zijn neus en je zegt: ‘los’ Een omkoopmiddel brengt
de hond op andere gedachten en zorgt ervoor dat het de moeite waard is om toe
te geven. Omkoopmiddelen moeten niet veelvuldig worden gebruikt. Ze
kunnen wel dienen om de waarde van een bepaald voorwerp of activiteit te
verminderen, terwijl de aantrekkelijkheid van iets wat van de hond wordt
verlangd net kan worden verhoogd. Het gebruik van een omkoopmiddel is
geen training. Het is alleen een effectieve manier om een specifieke
gevaarlijke of frustrerende situatie tijdig op te lossen.
In sommige
omstandigheden kunnen omkoopmiddelen krachtige hulpmiddelen zijn.
Voorbeeld 1:
Een hond die in huis rondloopt met een kippenbil die hij van het aanrecht
heeft gepikt, zal niet geneigd zijn om die te laten vallen op bevel. Maar de
hond is misschien wel bereid om de kippenbil te wisselen voor een omkoopmiddel
zoals bv. Een stuk kaas (zeker als je hem met veel vertoon aanbiedt) of voor
een van zijn favoriete speeltjes.
Voorbeeld 2:
Je roept ‘kom hier’ naar je hond, maar hij komt niet. Je hond achterna
zitten in de tuin terwijl hij het spelletje ‘pak me dan, als je kan’ met
jou speelt, is erg frustrerend. Als eigenaar vind je het vreselijk. Maar honden
– vooral jongvolwassen honden – zijn er gek op.Dit spelletje kan je naar
je hand zetten door bv. Plots te schudden met de koekjesdoos of door de hond
uitzicht te geven op iets wat op dat ogenblik aanlokkelijk lijkt, zoals bv.
een balletje.
Definitie van
een omkoopmiddel:
*
Een omkoopmiddel wordt gebruikt op momenten dat de hond al bezig is met een
bepaalde handeling.
*
Het wordt meestal gebruikt als de hond iets negatiefs doet.
*
Het omkoopmiddel heeft als doel het gedrag waarmee de hond bezig is te stoppen
en de hond aan te zetten tot ander gedrag.
*
Het brengt hem op andere gedachten.
*
Voorwaarden
waaraan moet worden voldaan opdat je hond de aangeboden snoepjes/het voedsel
als een ‘omkoopmiddel’ ervaart:
*
Het voedsel is door de hond van tevoren gekend. Hij ziet het.
*
De hond krijgt het omkoopmiddel pas als hij het gedrag waarmee hij bezig was,
aanpast.
Opgelet:
Een omkoopmiddel zorgt er
niet voor dat de hond zich beloond voelt of dat een bepaald gedrag wordt
versterkt.
De snoepjes/het voedsel
hebben enkel de functie om de hond op andere gedachten te brengen.
Als
beloning
Snoepjes
gebruiken als beloning is nog iets heel anders. Snoepjes geef je om je hond te
laten weten dat je zijn gedrag goed vindt en geef je ook om het gedrag te
versterken of de frequentie van het gedrag te doen toenemen. Door een gedrag
te belonen, zorg je ervoor dat je hond gemotiveerd is om het nog meer te gaan
doen.
Een beloning verschilt van een lokmiddel of een
omkoopmiddel omdat ze onverwacht is. De beloning wordt nooit op voorhand
getoond en wordt pas gegeven na het goede gedrag of de juiste respons.
Definitie van
beloning:
Een beloning
versterkt het gedrag dat eraan voorafging en zorgt ervoor dat het in de
toekomst meer wordt vertoond. Voorwaarden waaraan moet worden voldaan opdat de
aangeboden snoepjes als een ‘beloning’ ervaart:
Het voedsel moet onverwacht en onvoorspelbaar zijn.
Het voedsel mag nooit op voorhand worden getoond.
Het voedsel mag pas te zien zijn na het goede gedrag of na de juiste respons.
Een beloning is niet van tevoren gekend.
De hond heeft de snoepjes niet gezien.
Opgelet:
Alleen als aan deze voorwaarden wordt voldaan,
kan je spreken van een beloning. Door een gedrag te belonen, zorg je ervoor
dat de hond meer gemotiveerd is om het gedrag te vertonen. Een beloning
motiveert je hond om het nog meer en nog beter te willen doen.
Welke fouten
worden het meest gemaakt bij het gebruik van snoepjes/voedsel?
Er zijn een
paar veel voorkomende redenen waarom het bij het gebruik van snoepjes soms
misgaat.
-
Mensen laten de hond het snoepje al zien voor de hond het bevel heeft
uitgevoerd. Bijvoorbeeld: de baas toont het snoepje en geeft vervolgens het
bevel ‘zit’. Het vervolg is meestal dat als de hond gaat zitten, hij het
snoepje krijgt van zijn zijn baas. De baas denkt dat hij het zitgedrag van
zijn hond heeft beloond, maar dat is niet zo. De hond voelt zich niet beloond,
het snoepje werd door de hond als lokmiddel geïnterpreteerd.
Noteer: de
hond ziet zijn baas wel graag en zal misschien in zijn buurt blijven, maar hij
zal de volgende keer niet geneigd zijn om het ‘zit’-bevel vlugger of beter
uit te voeren.
-
Mensen halen snoepjes tevoorschijn omdat de hond het gevraagde bevel niet uitvoert.
Bijvoorbeeld: de baas roept de hond, die vrij in de tuin rondloopt. De hond
gedraagt zich alsof hij het niet heeft gehoord en reageert niet op het bevel.
De baas haalt de snoepjes en maakt de hond duidelijk dat hij snoepjes heeft.
Als de hond komt, is de baas tevreden en krijgt de hond het snoepje. De baas
denkt nu dat de hond de volgende keer wel wat vlugger of vlotter zal komen,
omdat hij hem toch heeft ‘beloond’ met snoepjes. Maar dat is niet juist.
De hond zag het snoepje als een omkoopmiddel.
Noteer: de
hond zal ook hierdoor zijn baas wel graag zien en zal misschien in de buurt
van de baas blijven in de hoop dat hij weer iets krijgt. Maar hij zal de
volgende keer niet geneigd zijn om het ‘kom’-bevel vlugger of beter uit te
voeren, want hij snapt niet dat hij daarvoor een bevel moet opvolgen.
-
De enige manier waarop je snoepjes als beloning kan gebruiken, is dus door ze
vooraf niet te laten zien. Direct nadat de hond het gevraagde gedrag heeft
uitgevoerd, worden de snoepjes aan de hond gegeven.
"Alleen
U bepaald waar en wanneer er wordt beloond!"
Het
effect van belonen wordt versterkt als het geven van een
beloning in de vorm van lekkers met interval wordt
gegeven. Oftewel: heeft de hond het commando/het gevraagde
goed onder de knie, geef dan de beloning in de vorm van snoep
niet elke keer, en met een voor de hond onvoorspelbare interval.
Hij zal hierdoor absoluut
alerter blijven, en dus niet "afzakken" in zijn
aandacht!
Het
gebruik (of het in sommige gevallen juist niet gebruiken)
van de stem, of het gebruik van gebaren mogen overigens niet
vergeten worden. Juist op (de intonatie van)uw stem reageert een
hond bijzonder wel. Maar dat is weer een heel ander
"hoofdstuk".
Ik hoop dat
er hiermee wat meer duidelijkheid is gegeven over hoe je met snoepjes of voedsel als beloning moet omgaan.
Laat je niet van de wijs brengen door mensen die
halsstarrig blijven volhouden dat belonen met snoep niet zou werken. Maar...
mijn persoonlijke mening is dat een echte baas (lees: een
echte roedelleider) het gebruik van beloning in de vorm
van "snoep" niet nodig heeft om de hond volgzaam en
gehoorzaam te maken/houden) maar in geval van "om te
buigen" of te voorkómen gedrag in bepaalde situaties is
het gebruik van lekkers wellicht
bij sommige honden net de "drempel" of
"druppel" om voor een andere optie te kiezen als hij
normaal gezien volgens zijn instinct of gewoonte(gedrag) zou
volgen, en zijn gedrag dus zo
de richting in gestuurd kan worden die zijn baas liever ziet...
©
Angelique Bultman/ v.d.Turfhoeve Newfoundlanders
|